Psychologia wychowawcza - wychowanie
Z psychologicznego punktu widzenia interesuje nas nie tyle cecha podmiotowa, ale czynności ukazujące związki, warunki życia.
Nadrzędną funkcją wychowania jest: dokonywanie zmian, przekształcenie zachowania, wywieranie wpływu na jednostkę bądź grupę.
T. Wujek – wychowanie to całokształt wpływów i oddziaływań kształtujących rozwój człowieka i przygotowujących do życia.
H. Muszyński - wychowanie to szczególny rodzaj działalności ludzkiej, który polega na zamierzonym wywoływaniu określonych zmian w osobowości człowieka.
Bogdan Suchodolski
- spojrzenie obiektywne (ogólne i standardowe)- wychowanie to przygotowanie ludzi do coraz trudniejszych zadań związanych z rozwojem świata i koniecznością panowania nad nim.
- subiektywne (przez pryzmat jednostki) wychowanie to niezbędna pomoc człowiekowi, dzięki której może ta jednostka wybierać właściwą drogę rozwoju (dorastać do zadań, mieć poczucie szczęścia, żyć pełnią życia)
Maria Przetacznikowa - procesy wychowawcze są uwarunkowane przez warunki socjalne i kulturowe. Kierunki, treść, metody wychowania są wyznaczone przez rzeczywistość społeczną.
Przecławski – można wyodrębnić oddziaływania, wpływy wychowawcze od wpływów pozawychowawczych, ale jest to bardzo trudne. Powinno się zatem stosować kilka kryteriów jednocześnie.
6 PODSTAWOWYCH KRYTERIÓW
- kryterium intencjonalności – oddziaływania wychowawczo zamierzone; im mniej intencji tym mniej wychowawcze.
- kryterium świadomości wpływów wychowawczych- takie zachowanie jest wychowawcze, któremu towarzyszy świadomość działania. Im mniej tej świadomości, tym w mniejszym stopniu nasze działania są wychowawcze.
- kryterium organizacji i planowości wpływów wych.- to działanie jest wychowawcze, które jest zorganizowane i planowe. Im mniej zorganizowane i planowane tym mniej jest ono wychowawcze. To cecha instytucjonalnego wychowania.
- kryterium celowości- oddziaływania są wychowawczymi, jeśli wynikają ze społecznie akceptowanych celów i wartości. Mogą się różnić w różnych społecznościach (relatywizm kulturowy)
- kryterium ukierunkowania zmian w zachowaniu jednostki – wychowawczym jest to działanie, które dokonuje zmiany.
- kryterium względnie trwałych zmian psychicznych – za wychowawcze oddziaływanie można przyjąć takie, które prowadzą do względnie trwałych zmian w psychice człowieka. Zmiany nie są stałe lecz względnie trwałe.
Aby mówić o wychowaniu należy pamiętać o tych 6 kryteriach. W psychologii wychowanie jest procesem regulacji stosunków jednostki z toczeniem ( teoria homeostazy).
Wychowanie to kształtowanie osobowości człowieka.